ไฮซีซั่น ฝุ่นและมลพิษในเมือง ที่คนมองข้าม

ช่วงไฮซีซั่นของเชียงใหม่ เราจะเห็นรถบนท้องถนนเป็นปริมาณที่มากกว่าเวลาปกติ เพราะเป็นช่วงเวลาที่อากาศเย็น มีเทศกาล อีเวนท์มากมาย ธรรมชาติสวยงามที่ดึงดูดผู้คนพากันมาท่องเที่ยวเมืองเชียงใหม่ ข้อมูลจากแผนงานปฏิบัติการเพื่อลดและขจัดมลพิษในเขตควบคุมมลพิษ จังหวัดเชียงใหม่ สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดเชียงใหม่ที่นำเสนอต่อรัฐบาลเมื่อเดือนตุลาคม 2568 ที่ผ่านมาระบุว่าเชียงใหม่ของเรามีรถยานพาหนะทั้งรถยนต์ รถบรรทุก และรถมอเตอร์ไซด์รวมถึงกว่า 1.6 ล้านคัน ในเวลาปกติ แต่ถ้านับรวมเวลาช่วงไฮซีซั่นในเชียงใหม่จำนวนยานพาหนะน่าจะเกินกว่านี้แล้ว รายงานฉบับดังกล่าวยังระบุแหล่งกำเนิดมลพิษที่มาจากภาคเมืองมีถึง 36% ซึ่งยังไม่ถึงฤดูกาลของฝุ่นจากไฟป่า นับว่าไม่น้อยเลยทีเดียวในปี พ.ศ. 2567 มีนักท่องเที่ยวเดินทางเข้ามาเชียงใหม่ จำนวน 11,485,568 คน เพิ่มขึ้นจากปี 2566 ในช่วงเวลาเดียวกัน ซึ่งปี 2566 มีนักท่องเที่ยว จำนวน 10,999,862 คน นอกจากนี้ รายได้จากการท่องเที่ยวในปี 2567 คิดเป็น 103,822.38 ล้านบาท โดยเพิ่มขึ้นจากปี 2566 จำนวน 7,439.54 ล้านบาท

ปี 2568 จังหวัดเชียงใหม่ ได้ดำเนินการจัดทำแผนปฏิบัติการเพื่อการจัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อมในระดับจังหวัด ประจำปีงบประมาณ พ.ศ.2570 ซึ่งได้รวบรวมข้อมูลสถานการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ รวมถึงแผนงานและโครงการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง แจ้งไปยังสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) เพื่อเสนอต่อคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ (กก.วล.) ให้ความเป็นชอบแผนดังกล่าวแล้ว อย่างไรก็ตาม เนื่องจากจังหวัดเชียงใหม่ได้รับการประกาศเป็นเขตควบคุมมลพิษ จึงได้ดำเนินการแจ้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในพื้นที่ทุกแห่งดำเนินการจัดทำแผนปฏิบัติการเพื่อลดและขจัดมลพิษในเขตควบคุมมลพิษในเขตท้องที่ของตน และรวบรวม แผนดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของแผนปฏิบัติการเพื่อการจัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อมในระดับจังหวัดด้วย

ทั้งนี้ ในรายงานฉบับดังกล่าวระบุว่าแหล่งกำเนิดมลพิษภาคเมืองประเภทฝุ่น PM2.5 จากรถยนต์และยานพาหนะบนท้องถนน ปริมาณการระบายฝุ่น PM2.5 จากยานพาหนะบนท้องถนนในจังหวัดเชียงใหม่ ในปีฐาน 2562 จากตารางด้านล่างจะพบว่าสัดส่วนการระบายฝุ่น PM2.5 มาจากรถปิกอัพ 43% ตามมาด้วยรถจักรยานยนต์ 17% รถบรรทุกและรถโดยสาร (รถบัส) 12% และ 10% ของปริมาณฝุ่นที่ระบายจากการจราจรทั้งหมด ตามลำดับ โดยรถประเภทอื่น ๆ และฝุ่นถนนรวมกันมีการระบายมลพิษอยู่ที่ 17% ของฝุ่นจากการจราจรทั้งหมด

การประกาศ “เขตควบคุมมลพิษ” อย่างเป็นทางการของจังหวัดเชียงใหม่กำลังจะเริ่มในช่วงกุมภาพันธ์-พฤษภาคม แต่ในความเป็นจริงมลพิษในเมืองนั้นมีอยู่ทุกวันและทุกคนยังคงมองข้าม เมื่อถึงฤดูฝุ่นก็มักจะมองแต่ฝุ่นที่มาจากภาคเกษตร และไฟป่าทั้ง ๆ ที่ยังไม่ถึงฤดูกาล แต่ยานพาหนะมากมายบนท้องถนนยังคงมีทุกวันตลอดทั้งปี และปริมาณเพิ่มขึ้นในช่วงไฮซีซั่นเพราะไม่มีระบบขนส่งสาธารณะที่รองรับเพียงพอ น่าสนใจว่าจังหวัดเชียงใหม่จะดำเนินการอย่างไรในช่วงนี้ที่มีมลพิษเกิดขึ้นจากยานพาหนะมากมายบนท้องถนน.