ขนส่งฯ เชียงใหม่จะยั่งยืน ต้องมาจากคนเชียงใหม่ทุกคน

สมชาติ วัฒนากล้า รองนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่ (อบจ.)

ถอดความโดย กองบรรณาธิการประชาธรรม

ภาพ: ขนส่งสาธารณะเชียงใหม่ออกแบบได้

ก่อนจะเริ่มต้นทำขนส่งสาธารณะของ อบจ. ผมได้ดูบทเรียนของเนเธอร์แลนด์ เขาจะเน้นการสร้างเลนจักรยานก่อนที่จะให้คนหันมาขี่จักรยาน คนก็เลยเริ่มใช้จักรยาน ตอนนี้คนขับจักรยานเต็มประเทศ การผลักดันขนส่งสาธารณะของเชียงใหม่ก็เช่นกัน เราต้องผลักดันให้มีรถ EV บัสเสียก่อน ช่วงแรกที่เราทำอาจจะไม่มีคนขึ้น แต่ต่อไปคนก็จะขึ้นมากขึ้น ถ้าเราแก้ปัญหาที่ผ่านมาได้ การทำงานเรื่องขนส่งสาธารณะมี 3 ระยะ คือระยะสั้น กลาง และยาว ระยะแรก ทุกภาคส่วนต้องมีส่วนร่วม โดยเราให้คนเชียงใหม่ร่วมกันออกแบบขนส่งสาธารณะของเรา คือสาย 18 และ 20 แต่กฎหมายขนส่งทางบกยังต้องมีการปรับแก้ไขเพื่อทำให้ท้องถิ่นสามารถดำเนินการเรื่องขนส่งสาธารณะได้ ซึ่งปัจจุบันก็สามารถปลดล็อคกฎหมายที่ให้ท้องถิ่นสามารถดำเนินการเรื่องขนส่งสาธารณะได้แล้ว แต่ก็ยังมีเรื่องที่ต้องปลดล็อคต่อ เช่น เรื่องการหางบประมาณมาดำเนินการ ที่ผ่านมาเชียงใหม่ไม่สามารถทำได้เพราะปัญหาเรื่องเส้นทางที่ไม่ครอบคลุม การเดินทางไปขึ้นรถขนส่งสาธารณะต้องเดินไกล  ทางเท้าขรุขระ 

ระยะสั้นคือคิดให้นาน อย่างละเอียด และรอบคอบ ทำให้รถของเราเป็นรถที่เหมาะกับเชียงใหม่ บ้านเราเป็นเมืองท่องเที่ยวระดับโลก เราต้องเอาเทคโนโลยีชั้นสูงมาใช้ เราไม่เอารถเมล์ร้อนมา ต้องเป็นรถชานต่ำ ใช้แอพพลิเคชั่น เราจะไม่น้อยหน้าในต่างประเทศ การจะทำวิธีไหนนั้น เราจะรวบรวมผลการศึกษาจากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ระยะสั้นนี้จะใช้เวลา 1 ปีเพื่อให้เกิดรถ EV บัสที่ตอบโจทย์ลดมลพิษเมืองเชียงใหม่ ลดค่าใช้จ่าย ลดอุบัติเหตุได้อย่างไร

ระยะกลาง และระยะยาวผมก็หวังว่าการมีขนส่งสาธารณะจะทำให้คนเชียงใหม่ไม่ต้องซื้อรถ และผ่อนรถ อบจ.เชียงใหม่คิดแล้วต้องทำให้เกิดขึ้น อันนี้เป็นความฝันของคนเชียงใหม่  ผมปวารณาตัวที่จะทำให้เชียงใหม่เป็นเมืองน่าอยู่ และ Low คาร์บอน ที่ผ่านมาทำไมเชียงใหม่ถึงไม่เกิดระบบขนส่งสาธารณะต้องมาหาสาเหตุกัน ปัจจุบันเรามีรถยนต์ส่วนตัวจากนอกเมืองที่เข้ามาในเมืองประมาณ 20,000 คนต่อวัน เราต้องมาแก้ปัญหานี้โดยใช้ระบบขนส่งสาธารณะเพื่อให้บริการคนเหล่านี้อย่างน้อย 20% ก่อนก็จะลดจำนวนรถยนต์ส่วนตัวไปได้เยอะ โดยเราจะให้สี่ล้อแดงเป็นฟีดเดอร์ และเราควรมีรถขนส่งสาธารณะในจุดโรงเรียนต่าง ๆ โดยให้ผู้ปกครองจอดรถไว้นอกเมือง เป็นต้น

ตอนนี้ถ้าจะทำระบบขนส่งสาธารณะให้ครอบคลุมการเดินทางของเชียงใหม่ต้องมีถึง 25 สาย แต่อบจ.ยังสัมปทานแค่ 2 สายคือ ภาคเอกชน 1 สาย เขียวสวยหอม 1 สาย เราคุยกันตอนนี้ไม่ได้มุ่งที่ประเด็นเรื่องกำไร ขาดทุน แต่เป็นสิทธิการเดินทางของคนเชียงใหม่เหมือนไฟฟ้า ประปา และน้ำ

นอกจากเรื่องรถ เรื่องจุดจอดรถก็มีความสำคัญ ผมไปดูงานที่จุฬา เราต้องคิดแบบเขาคือต้องมีจุดจอดรถ 4 มุมเมือง ถ้าเรามีที่ดินกว้าง ๆ เช่น พื้นที่หลังศาลากลางจังหวัด สวนรถไฟ จะเป็น Bus Station ที่เชื่อมต่อกัน จะทำให้คนไม่ต้องขับรถเข้าในเมือง จึงคิดว่าเราอาจต้องมองดูที่ดินของภาคเอกชนด้วย ที่มีที่ดินเปล่าเป็นพื้นที่ปลูกกล้วยถ้ามาทำเป็นจุดจอดรถ และจะไม่ต้องเสียภาษี เป็นต้น ก็ต้องมองหาทางออกหลาย ๆ ทางในการขับเคลื่อนเรื่องขนส่งสาธารณะเชียงใหม่ให้เป็นจริง ตอนนี้เราจะออกแบบ Bus Station แบบชั่วคราวก่อน เพื่อดูพฤติกรรมคนใช้รถก่อนว่าตรงไหนเหมาะ อันนี้เป็นแนวคิดที่ต้องทำให้เกิดขึ้น ขนส่งสาธารณะถือเป็นเก้าหนึ่งของเชียงใหม่สู่การเป็นเมืองที่ยั่งยืน เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เชียงใหม่จะยั่งยืนได้มาจากตัวเราทุกคน.

ถอดความจากเวทีสาธารณะเมืองเชียงใหม่ เพื่อเชียงใหม่น่าอยู่ครั้งที่ 2 วันที่ 15 กันยายน 2568 ณ ห้องประชุมทองกวาว 1 สำนักบริการวิชาการ (UNISERV)